η αγάπη, ή μήπως ο έρωτας; (συνέχεια)

Ξεκίνησα (2 ποστ πιο πριν) μια κουβέντα περί αγάπης, έρωτα και μαγικών κλειδιών, με αφορμή μια σκηνή στο δρόμο, έναν πλατωνικό διάλογο και δύο τραγούδια. Και θα την κλείσω εδώ, με τις ιδέες έτσι όπως γεννήθηκαν, ελάχιστα επεξεργασμένες.

Η κριτική μου εστιάζει, κατά βάση, στην παρακάτω πολύ κοινή και δημοφιλή ιδέα: «ο έρωτας είναι ένα συναρπαστικό συναίσθημα, πολύ σημαντικό για τη διαιώνιση του είδους, όμως κατά τα άλλα είναι ένα πάθος μάλλον ρηχό, βραχύχρονο και εξαιρετικά εγωιστικό. Η αγάπη, αντιθέτως, είναι ένα συναίσθημα πιο βαθύ και στέρεο, πάνω στο οποίο μπορεί με πολύ περισσότερη ασφάλεια να οικοδομηθεί μια σχέση».
Αν κρατούσα κάτι απ’ το παραπάνω συνοθύλευμα συντηρητικών στερεοτύπων, θα ήταν η λέξη ασφάλεια. Η ασφάλεια είναι ένα πολύ βασικό ζητούμενο από καταβολής κόσμου. Περνά σε δεύτερη μοίρα κατά τη διάρκεια των μεγάλων κοινωνικών επαναστάσεων και επανέρχεται μετά το πέρας τους, όταν το καπάκι τοποθετείται ξανά πάνω στο καζάνι που βράζει.

Δεν θα αδικήσω την Αγάπη. Είναι μια υψηλή αξία και ως τέτοια την τιμώ. Θέλω μόνο να υπερασπιστώ τον Έρωτα, που μέσα στα καλούπια της αστικής ηθικής αισθάνομαι ότι ασφυκτιά. Ωραίος για τα τραγούδια. Και για τους εφήβους. Μετά, ακολουθεί τη μοίρα του ροκ και της αμφισβήτησης: νεανικές τρέλες.

Κατ’ αρχάς, τι κοινό έχουν οι δύο συναισθηματικές καταστάσεις; Εμπεριέχουν επιθυμία. Συνιστούν διαύλους επικοινωνίας μεταξύ δύο προσώπων. Και απαιτούν κάποιου είδους υπέρβαση του Εγώ.
Όταν μίλησα, στο προηγούμενο ποστ, για ανιδιοτέλεια, κυρίως σ’ αυτόν τον τελευταίο παράγοντα αναφερόμουν. Θα μπορούσα να επιχειρηματολογώ ώρες για το πόσο, στην πραγματικότητα, ιδιοτελές συναίσθημα είναι αυτή η αγάπη που καθημερινά ξεφουρνίζουν γονείς, παιδιά, αδέρφια και «κολλητοί/τες». Έδωσα όμως μια γεύση και φτάνει.

Δεν θα υποστηρίξω, βέβαια, ότι ο Έρωτας δεν είναι κι αυτός ιδιοτελής. Γιατί, φυσικά, όταν μιλάμε για Έρωτα εννοούμε κάτι πολύ περισσότερο από την έλξη και την τρυφερή επικοινωνία των σωμάτων. Αν περιορίζαμε την κουβέντα σε κάποιου είδους διονυσιακή αγάπη, μια αγάπη -εν τέλει- για τη ζωή την ίδια, πέρα από διαμεσολαβήσεις, κτητικότητες και λοιπές συμβάσεις και συναλλαγές, ίσως να καταλήγαμε σε κάτι πραγματικά αγνό, ίσως να καταλήγαμε να συζητάμε για την αγνότητα πριν το …προπατορικό αμάρτημα.
Ωστόσο, όπως όλοι καλά γνωρίζουμε, ο Έρωτας είναι κάτι πολύ διαφορετικό, αλλά και πολύ ενδιαφέρον μες στη διαφορετικότητά του. Ο Έρωτας, η «ιερή μανία» του Πλάτωνα, είναι ψυχαγωγός και ψυχοτρόπος, προϋποθέτει το αντικείμενο του πόθου με τις συγκεκριμένες του ιδιότητες, ένα αντικείμενο-μέσο μεταφοράς, με όλη τη σημασία της λέξης. Είναι, απ’ όσο μπορώ να γνωρίζω, η πλέον υπερβατική κατάσταση που μπορεί να βιώσει ο μέσος άνθρωπος χωρίς τη βοήθεια ουσιών, με την έννοια ότι οδηγεί πέρα από τα όρια, γκρεμίζει τα τείχη, ξεφλουδίζει τα πέπλα και κάνει θρύψαλα τις βιτρίνες πισω απ’ τις οποίες κρύβεται το Εγώ και, αν στο τέλος οφείλουμε να τον κατηγορήσουμε κι αυτόν για ιδιοτέλεια, είναι γιατί όλες του οι λειτουργίες κατατείνουν στην ένωση αυτή χωρίς την οποία αυτοακυρώνεται.

Πόσο αδιάφορη μου φαίνεται ακόμα και η πιο γοητευτική πνευματικά γυναίκα, άκαμπτη μες στα νοητικά φτιασίδια της κι απρόσιτη μέσα στο ψυχικό οχυρό της! Και πόσο συναρπαστική, η ίδια γυναίκα, ερωτευμένη! Όταν με κάνει καθρέφτη της κι έτσι μου δίνει πρόσβαση στο άδυτό της…
Αν δεν το ‘χει -ο μάγος αυτός- το κλειδί, τότε ποιος;

εικόνα: William-Adolphe Bouguereau, A Young Girl Defending Herself Against Eros